Đôi ḍng tản
mạn:
Quang Tuấn
Những khi buồn tôi ưa suy nghĩ
tản mạn, viển vông lắm. Tôi nghĩ rằng
nếu Thương Đế hỏi tôi: “Con hăy cho Ta biết cái ǵ con cho là
đặc ân quí báu nhất mà Ta đă ban tặng cho loài
người chúng con?”
Tôi sẽ sụp đầu lạy Ngài ba lạy
và thưa rằng: “Thưa Thượng Đế ngoài h́nh
hài đẹp đẽ và trí óc thông minh Ngài đă cấu
tạo nên con người, đặc ân quí báu nhất chính
là ḷng yêu thương mà Ngài đă ban cho chúng con. V́ con nghĩ
nếu thế giới này không có t́nh thương th́ nhân
loại sẽ đi về đâu? Nếu cuộc
đời này thiếu t́nh thương th́ c̣n ư nghĩa ǵ
nữa? Và riêng con mỗi khi cảm thấy yêu thương và được yêu
thương th́ sung sướng và
hạnh phúc hơn bao giờ cả...”
Tôi cũng cảm thấy: t́nh thương
sao nó rộng lớn quá, bao la quá khó cho ḿnh định
nghĩa rốt ráo được. Trong ta có biết bao nhiêu
thứ t́nh mà mỗi thứ t́nh đều có hương
vị, sắc thái riêng của nó không thể lấy cái này
thay thế cái kia được. Nào là t́nh thương
đối với quê hương xứ sở, với gia
đ́nh, với bè bạn, với người yêu, với
thiên nhiên vạn vật và một thứ t́nh thật mênh
mông nữa đó là t́nh thương giữa con người
với con người c̣n gọi là t́nh Nhân loại.
Tôi c̣n nhớ năm học lớp 12 một
ông Thầy đă dạy chúng tôi về ḷng yêu thương
thế này :
“Các con ơi! các
con nên biết 'Yêu thương và
được yêu thương' là nhu cầu t́nh
cảm thâm sâu nhứt, cần thiết nhứt của con
người, thiếu nó ta sẽ khổ sở vô cùng.
Đó là bờ bến hạnh phúc gần nhứt
để ta đi t́m...”
Về sau, tôi lai gặp ư nghĩa tương
tự như vậy trong quyển sách Đắc nhân tâm
cuả triết gia Dale Carnegie mà ông thường nhắc
đi nhắc lại nhiều lần...
Càng lớn lên ư thức được
việc đời th́ tôi mới hiểu tại sao Phật
Thích Ca, Chúa Jésus được người đời tôn
thờ muôn thuở dù một người cầm b́nh bát
đi xin, một người áo vải, dép rơm không
tiền tài, thế lực chi cả. Nếu không phải là
nhờ hai Ngài dạy điều cao quí nhất trên thế
gian này là t́nh thương hay sao? Phật dạy ta ḷng từ bi hỷ
xả, Chúa dạy ḷng bác ái vị tha, chung qui cũng
đều là t́nh thương đối với mọi
người và vạn vật.
Tôi cũng t́m thấy ư nghĩa từ bi và bác
ái của hai Ngài trong câu nói bất hủ của ông Lăo Tử:
“Ngă hữu tam bửu tŕ nhi bảo chi: nhất viết từ, nh́
viết kiệm, tam viết bất cảm vi thiên hạ tiên“ (Ta có
ba điều quí báu để ǵn giữ: nhứt là ḷng thương người, nh́ là cần kiệm (hạn chế), ba là
không cho thiên hạ cảm thấy ta trên trước hơn
họ).
Trong thời gian gần đây, tưởng
cũng nên nhớ đến hai người
được mọi người trên thế giới tôn
kính, tiếc thương, sau khi qua đời đó là:
mẹ Térésa người Ấn Độ và công nương
Diana người Anh, chẳng qua v́ suốt đời hai
vị tận t́nh hy sinh, cứu vớt những
người nghèo khổ, bênh tật v.v... quá đáng
thương. Về Việt Nam tôi cũng thường
gặp quí ni cô, quí Soeur ở các trại: phong cùi, trẻ em
mồ côi, người già khuyết tật... Quí vị ấy hy sinh tuổi trẻ
của ḿnh để suốt đời săn sóc dưỡng
nuôi những người
bất hạnh. Đừng tưởng họ buồn,
không đâu! họ vui vẻ lắm cơ! Họ không
sống cho ḿnh mà cho người khác, sống có mục
đích, có lư tưởng. Thật t́nh, trước họ
tự nhiên tôi tự thấy ḿnh quá bé nhỏ và họ
rất vĩ đại v́ tôi không bao giờ có thể làm
được như họ bởi đ̣i hỏi quá
lớn lao: thương
người như thể thương thân. Tôi liên tưởng: dù qúi vị ấy không
mặc áo cà sa, không khoác áo nhà gịng... nhưng bằng hành
động âm thầm như vậy, quả xứng
đáng là những bậc Chân Tu , khỏi cần thuyết
pháp cũng nêu được lẽ Đạo.
Đối với những người có
ḷng quảng đại như vậy th́ hạnh phúc
đồng nghĩa với từ tâm rồi v́ hạnh phúc
khác nào nụ hôn, muốn trọn vẹn cần phải có
người khác cùng chia sẻ, chớ không thể
đơn độc một ḿnh.
Dù không định nghĩa rốt ráo
được t́nh thương nhưng tôi cũng xin
mạo muội t́m xem những đặc tính và biểu
tượng t́nh cảm nào có liên quan đến ḷng yêu
thương ra sao? Xin lần lượt kể ra dưới
đây:
1. -Yêu thương là
tưởng nhớ :
Hễ yêu thương ai là ta luôn tưởng
nhớ đến người ấy dù ngh́n trùng xa cách
đi nữa, “tam tứ sông cũng lội, thập lục
đèo cũng qua“ để được gặp nhau cho
thỏa ḷng tưởng nhớ, chứ sao!
Ăn món ǵ ngon ta cũng nhớ đến
người ấy. Đi chơi đâu cũng nhớ
tới người ấy, nếu không có người
ấy th́ ta nghe thiếu vắng làm sao! Nói ǵ khi cặp t́nh
nhân sống xa nhau th́ nhớ đêm nhớ ngày, nhớ quên
ăn quên ngủ... họ mắc chứng bịnh gọi
là Tương Tư rồi. Cầu trời trong chúng ta
đừng có ai mang chứng bịnh Thầy chạy này
như Xuân Diệu than thở:
Anh nhớ tiếng, anh nhớ h́nh, anh nhớ
ảnh
Anh nhớ em, anh nhớ lắm em ơi!
Trước kia, sau khi vợ chết, tôi
đau khổ quá mới t́m đến một vị sư
ông nhờ khuyên giải và được ông khuyên: “Con có
thương th́ thương chớ đừng có nhớ.”
Tôi nói thầm trong bụng: trời đất quỉ
thần ơi! thương là cha nội của nhớ làm
sao tách làm hai bây giờ? Hễ thương th́ bắt
nhớ mà nhớ th́ bắt thương. Thiết
tưởng trong t́nh bạn cũng như t́nh yêu khi xa cách
nhau, nên dành khoảng thời
gian nào đó để nhắc nhở, quan tâm đến
nhau hầu giữ t́nh thương được
đậm đà. Đâu cần chi nhiều: vài hàng thư
hàn huyên tâm sự, một cú diện thoại hỏi
thăm, một món quà nho nhỏ gởi tặng, một
lời nói thân t́nh v.v..., từng ấy thôi cũng thầm
nói lên được nhiều t́nh thương dành cho nhau mà
ta c̣n tiếc rẻ sao?
2. Yêu thương là hiến
dâng và chiếm đoạt:
Sau tưởng nhớ hai đặc tính rơ
nét khác của ḷng yêu thương phải nói là niềm mong
muốn hiến dâng và chiếm đoạt, và hai mặt
t́nh cảm này luôn mâu thuẫn, đối nghịch nhau vô
cùng .
Khi thương yêu ai tôi muốn ban tặng
hay hiến dâng những ǵ tôi có cho người ấy mà
không chút do dự, luyến tiếc dù họ không xin xỏ
hay đ̣i hỏi chăng nữa. Ta tặng người
bạn cái đồng hồ tay làm quà sinh nhựt chẳng
hạn. Cảm thấy vui sướng trong ḷng biết bao
v́ ta gởi t́nh thương đến người ta
thương và cũng chưa chắc ǵ cái vui cuả
người nhận, người được tặng
bằng cái vui của người gởi tặng? Cha
mẹ suốt đời tận tụy nuôi dưỡng,
dạy dỗ mong con nên người mà có bao giờ than
thở, kể công đâu? Trái lại rất vui
sướng trong ḷng v́ hy sinh tất cả cho con.
Người con gái khi yêu có khi dám hiến dâng trinh tiết
cho người t́nh dù biết rằng tiết trinh quí báu
nhất của đời ḿnh. Người chiến sĩ
xông pha nơi trận mạc coi thường cái chết là
để bảo vệ Tổ Quốc mến yêu. Ôi sự
ban tặng, hiến dâng làm cho con người thêm cao cả
biết chừng nào! Người bác gái bạn của
mẹ tôi dạy tôi một bài học thật thâm thúy mà tôi
nhớ đời: “Làm việc ǵ con cũng nên nhớ
chỉ có ba cách, đó là: - Làm việc ǵ có lợi cho ḿnh mà
hại cho người khác th́ con đừng làm v́ đó là
việc ác - Làm ǵ có lợi cho người khác và cũng có
lợi cho ḿnh đó là việc tốt - Làm ǵ có lợi cho
người mà thiệt tḥi cho ḿnh đó mới là việc
thiện. Muốn thương
ai, giúp ai dù một chuyện nhỏ nhặt chăng nữa
mà con sợ mất th́ giờ, sợ tốn công tiếc
của th́ không bao giờ con làm được cả.
Phải biết yêu thương và sống cho
người khác con à.”
Thật vậy, khi yêu thương ai mà ta
cứ tính toán, so đo lợi hại, hơn thiệt, làm
ơn để mong được trả ơn th́ đâu
có đúng nghĩa thật sự yêu thương.
Một du khách người Anh khi sang Tây
Tạng về đă kể lại câu chuyện làm tôi không
khỏi cảm động. Câu chuyện như sau: khi
đi dọc đường ông ta gặp một bà lăo
ăn xin gầy yếu, xanh xao có vẻ đói khát. Sẵn
có ổ bánh ḿ thịt mang theo, ông ta liền bố thí cho bà
lăo. Bà cầm lấy cúi đầu cám ơn rồi nhai
ngấu nghiến coi bộ rất ngon lành. Chợt đâu
có con chó nhỏ chạy lại nh́n bà ăn mà tỏ vẻ
thèm thuồng lắm. Không chút do dự bà lăo liền bẻ
nửa khúc bánh chia cho con chó.
Du khách liền nghĩ: ta lấy của
dư tặng bà lăo, c̣n bà lấy cái thiếu, cái cần để
sống tặng cho con chó đói: vậy việc bố thí
bên nào có ư nghĩa hơn?
Kế hiến dâng, đặc tính rơ nét thứ
hai của yêu thương tôi muốn nói đến ấy là
sự mong mỏi chiếm đoạt. Khi yêu thương
ai ta rất quí trọng và muốn người ấy
phải là riêng của ta, độc nhất của ta... do
đó mới dễ sanh ra tật ghen tuông, ganh tị. Theo
tâm lư chung, khi ta thấy người ta yêu tỏ ra quá khắng
khít với người khác hơn ḿnh là không làm sao khỏi
khó chịu ngay. Nói chi mấy bà khi thấy chồng ḿnh
đi cặp với bóng hồng nào đó th́ làm sao khỏi
nổi sung thiên lên, làm sao về nhà chén không bay, dĩa không bay
cho đă nư?
Có một người em gái hỏi tôi một
câu thật hóc búa khó trả lời như vầy: “Anh ơi!
làm sao hiểu ḿnh có yêu ai đó thật sự hay không? Tôi
thật lúng túng nhưng rồi cũng ấp úng
được: “chuyện ấy cũng dễ hiểu
lắm em. Thí dụ nếu đi shopping thấy chiếc cà
vạt quá đẹp mà em tiếc tiền không dám mua tặng
người yêu trong khi anh ấy thiếu. Thí dụ nếu
thấy anh chàng ta cập bồ với cô gái khác mà em không nổi
sùng lên v.v... tức là chưa phải yêu thật sự v́ không
muốn giành phần hiến dâng và chiếm đoạt là
chưa chắc đă yêu thật sự. Em ơi! em có
thể chia tiền chia bạc cho người khác th́
được chớ đâu bao giờ chịu chia
người yêu cho ai: sức mấy! đừng ḥng!“
Giờ đây, tôi thiết tưởng
cũng cần nhắc đến bà Gina Lombroso tác giả
người Ư đă lảnh giải thưởng Nobel qua
tác phẩm “Tâm hồn Phụ nữ “. Trong quyển này có
đoạn bà phân biệt rơ ràng về hai đặc tính ấy
khác nhau như thế nào giữa nam giới và nữ
giới? Sau khi nghiên cứu và phỏng vấn nhiều ngàn
phụ nữ đủ các lứa tuổi và đủ giai
cấp trong xă hội bà kết luận rằng : t́nh
thương của người đàn ông nặng phần
chiếm đoạt hơn là hiến dâng, của
người đàn bà th́ trái lại nặng phần
hiến dâng hơn chiếm đoạt. Người Nam
cũng biết yêu thương nhưng một khi
đối tượng gây khổ ḿnh quá th́ bắt
đầu chán ngán và muốn xa lánh. Người cha cũng
biết yêu thương con
nhưng làm những việc lắc nhắt không tên như
cho con bú, thay tă cho con, dỗ con ngủ, săn sóc lúc con
đau... th́ không thế nào chịu khó bằng người
mẹ. Người đàn bà trái lại càng khổ cực
với đối tượng chừng nào th́ càng yêu
thương nhiều chừng nấy. Người mẹ
sẽ yêu thương đứa con tàn tật nhiều
hơn cả v́ bà có nhiều khổ cực với nó. Trong
chiến tranh nhiều nữ bác sĩ lấy lính binh nh́ tầm
thường bởi v́ tận tụy săn sóc lâu ngày mà
đem ḷng yêu thương.Tác giả c̣n cho biết:
người phụ nữ cảm thấy sung sướng
nhất, hạnh phúc nhất không phải là lúc
được thiên hạ vỗ tay hoan nghinh mà chính là lúc bồng
con trong ḷng âu yếm nó, cho nó bú hay là lúc được
nằm trong ṿng tay êm ái của người yêu.
Gương bà Trần tế Xương:
Quanh năm buôn bán
ở ven sông
Nuôi lấy năm con với
một chồng!
Ai bảo nuôi chồng con là khổ? Nuôi
chồng con sướng lắm chứ! Bà sẽ trả
lời chúng ta như vậy!
Riêng tôi th́ tin chắc chắn rằng: Thượng
Đế sinh ra người phụ nữ mềm mỏng,
dịu dàng là để tượng trưng cho sự che
chở, yêu thương nhân gian trong cơi trần này. Tại
sao khi chúng ta đau khổ không t́m người đàn ông
để cầu xin, kêu cứu mà t́m người đàn bà?
Thay v́ t́m Phật t́m Chúa là đàn ông ta lại t́m Phật Bà
Quán thế âm hoăc Đức Mẹ Eva Maria, đều
là đàn bà cả? Vị thần t́nh yêu (theo Tây
phương) cũng là người đàn bà nốt đó
la Nữ thần Aphrodite c̣n gọi là Vénus hay Vệ Nữ thật
là hợp t́nh hợp lư quá đi thôi!
Ngắm bức tượng điêu khắc La
Piéta của Michael Angelo: Đức Mẹ bồng Chúa trên
tay sau khi chịu khổ trên thánh giá, tôi vô cùng xúc
động v́ cảm nhận được ḷng yêu
thương, che chở của người phụ nữ thật
bao la, vĩ đại biết dường nào!
Trong việc làm phước thiện cũng
vậy, tôi vẫn thường thấy đa số là
phụ nữ hăng hái tham gia, c̣n nam giới chỉ
đếm trên đầu ngón tay. Như vậy t́nh
thương của nữ giới chẳng phải là cao
cả hơn t́nh thương nam giới hay sao?
Gẫm lại t́nh thương ta ban phát
đâu bao giờ mất, nó sẽ thấm thía măi trong ḷng người
như nước mát thấm thía vào ḷng cây cỏ.
Đời là tấm gương mà: ta mỉm miệng
cười th́ trong gương sẽ mỉm miệng
cười lại; ta giơ quả đấm tay th́ trong
gương sẽ đáp lại ta giống hệt như
vậy. Ta ban phát t́nh thương tất nhiên là cùng lúc
ấy thu nhận được t́nh thương rồi
cần ǵ phải chờ mong người đáp lại? Phải
chăng t́nh thương cũng lây lan, truyền nhiễm
nên có câu ca dao
Gió đưa trăng th́ trăng đưa gió
Ta thương người, người đó cũng
thương ta.
3. Yêu thương là thông
cảm và chia sẻ:
Trong việc đối nhân xử thế, muốn
sao làm vừa ḷng tất cả mọi người thật
là khó khăn vô cùng. Trong số người thương
không làm sao tránh khỏi có người tị hiềm, ganh
ghét ta. Số người thương nếu
được nhiều hơn số người ghét th́
cũng phước lắm rồi. Phật c̣n bị
người nguyền rủa, Chúa c̣n bị học tṛ
phản bội kia mà. C̣n chúng ta là kẻ phàm tục th́
sức mấy! Biết như vậy rồi ta đừng
bực dọc, để tâm phiền muộn làm ǵ khi gặp những
trường hợp đó. Người ta thường nói:
ở đời hễ hơn th́ bị chúng ghét, c̣n thua thi
bị chúng khinh, thật không sai. Nhưng không v́ vậy mà ta
chán nản hận người, hận đời v́
nghĩ cho kỹ có nhiều lư do, hoàn cảnh khiến người khác không
hiểu được ta, hoặc hiểu lầm ta. Ta
không nên đố kỵ làm ǵ, nên lấy cái tốt mà
đáp lại cái xấu: dĩ ân báo oán. Vẫn niềm
nở chào hỏi nhau như thường khi gặp và nếu
thuận tiện gây dịp để họ hiểu
được ta và thông cảm ta. Chân thật, nhún nhường, lễ
độ bao giờ cũng là qui tắc thu phục nhân tâm.
Đời người ngắn ngủi quá, hơi đâu mà
giận hờn, trách móc thiên hạ? Nếu giống nhau,
hạp nhau th́ đồng, c̣n trái lại
thấy khác nhau th́ cũng nên t́m cách ḥa chớ đừng gây bất ḥa, thù nghịch: dĩ ḥa vi quí mà! Tranh căi, xích
mích ra mặt th́ có ích lợi ǵ đâu? Làm sao biến kẻ
thù thành bạn, mới là người có bản lĩnh, khác
hơn tầm thường thiên hạ.
Trên đường đời ta nên làm bánh xe
cao su hơn là bánh xe sắt: một đàng th́ mềm
mại, uyển chuyển, nhún nhường gặp sỏi
đá chông gai th́ thót ḿnh vào, một đàng th́ trơ trơ
cứng rắn chống đối, va chạm măi: thử
hỏi bên nào êm ái hơn, bền bĩ hơn?
Có nhiều chuyện nhỏ không đâu mà ta
vô t́nh để mất một người bạn thân yêu.
Thí dụ ta mời anh bạn đến
dự buổi sinh nhựt tại nhà mà anh viện
đủ lẽ để từ chối. Thay v́ phiền
trách th́ nên hồi tâm nghĩ lại thông cảm cho anh. Biết
chừng đâu gia đ́nh anh có việc riêng chi đó,
hoặc con đau, vợ bịnh hoặc v́ lư do nào khác? Nước trong quá th́ đâu
có cá, người hay cố chấp, xét nét th́ đâu có
bạn. Người chồng thông cảm vợ th́ quan tâm đến
vợ phải nhọc nhằn, khổ cực với bao
nhiêu công việc: việc sở, việc nhà, việc
chồng, việc con, coi sóc bên trong, bên ngoài... Người vợ biết thông
cảm chồng th́ không đ̣i hỏi quá nhiều, không trút
hồ bao chồng để đi shopping sạch sành sanh, cũng
không căi lẫy, lấn lướt chồng là người
đàn ông trụ cột trong gia đ́nh... Khi biết thông
cảm người khác th́ ta bớt đi tánh độc
tài, chủ quan, bao giờ cũng cho là ḿnh đúng. Nhờ
vậy bớt đi tánh chấp nhứt, so đo lỗi
phải dễ trở nên ôn ḥa, độ lượng
hơn. Vợ chồng cũng như bè bạn mà không
biết thông cảm, độ lượng với nhau th́ e
khó vững bền.
Trên đời này lại có những
người chỉ biết có ḿnh mà không cần biết
đến ai cả, giống như con ốc thu ḿnh trong vỏ
cứng. Tại sao vậy? Tại v́ họ quá ích kỷ. Nói
theo kiểu triết gia Dương Chu: ”Nhổ một
sợi lông làm lợi thiên hạ, ta không làm.” (Bạt
nhất mao vi lợi thiên hạ, bất vi dă). Không cần
biết đến ai th́ cần chi biết tâm tư,
nguyện vọng, hay khổ đau của ai làm ǵ? Con tim
của họ như gỗ đá nào biết xót xa, thông
cảm nỗi đau khổ của người khác bao
giờ. Có thông cảm mới có yêu thương và khi đă
yêu thương thi tự nhiên muốn chia sẻ vui
buồn, sướng khổ với người ḿnh
thương. Khi ta sa cơ thất thế, nghèo khổ
đến cùng cực mà anh bạn vẫn thường
xuyên đến t́m lời an ủi, chia sẻ khổ
đau với ta v.v... đúng là người bạn vàng v́
hành động tự nguyện của anh thuần do ḷng
yêu thương chân thật không chút so đo, vụ lợi
hay hậu ư ǵ khác cả. Tôi được biết một
bà ở Việt Nam nhà rất nghèo cùng khu vực tôi ở,
chạy ăn từng bữa vậy mà quanh năm suốt
tháng làm thí công nấu cơm cho trẻ em khuyết tật ăn
mà không đ̣i hỏi chi cả. Chỉ có t́nh thương và
thông cảm bà mới tự nguyện chia sẻ như
vậy mà thôi. Việc đời cũng thường cho ta
thấy: khi nghèo khó, khổ đau những giọt
nước mắt thông cảm làm cho người ta gần
nhau, nhưng khi phú quí giàu sang th́ danh lợi thường làm
cho người ta xa nhau... Một nhà văn đă viết:
Hạnh phúc như hạt giống nếu ta giữ măi trong
tay cho riêng ḿnh th́ sẽ tàn héo đi, ban phát, chia sẻ cho tha
nhân th́ khác ǵ hạt giống được
được gieo vào ḷng đất sẽ đâm chồi,
nẩy lộc xum xuê.
Phần kết : Mẫu
người dễ thương
Để đúc kết, tôi xin kể
chuyện về: mẫu người
dễ thương như thế nào mà ai
cũng quí mến:
Trước kia, có ông Năm Tiên nhà ở cùng đường,
cùng xóm với tôi sát bên cạnh làng Đại Học
Thủ Đức. Khi tôi biết ông th́ ông đă trên 80
tuổi rồi. Dù tuổi cao, dù ở biệt thự, dù
giàu nhất xóm nhưng lúc nào ông cũng giữ thái
độ khiêm tốn, ḥa nhă với mọi người dù
già trẻ bé lớn, dù giàu hay nghèo không cần phân biệt. Gặp
ai ông cũng luôn tươi cười, niềm nở
hỏi chào. Ông thường cho gạo những
người nghèo khổ trong vùng, đi chùa cúng Phật và sốt
sắng tham gia những
việc phước thiện. Dường như ông nh́n
mọi người không phải bằng con mắt mà
bằng con tim rộng mở. Một năm nọ vợ
ông qua đời, dù chưa quen nhưng vợ chồng tôi
có đến phúng điếu qua t́nh cḥm xóm. Tưởng
sao? vài hôm sau ông mặc áo dài, bịt khăn đóng
trịnh trọng đến nhà tôi để cám ơn làm
chúng tôi hết sức ngại ngùng và cũng hết sức
cảm động. Thời gian sau chúng tôi thường lui
tới gần gũi ông nhưng chưa bao giờ nghe ông
phê b́nh, chỉ trích hay nói xấu về ai cả. Lúc đó,
ở cuối xóm có anh chàng tên Hùng khoảng gần 40 tuổi là dân bất
lương, thất học, vô nghề nghiệp, nhiều
tiền án trộm cắp. Anh ta luôn say sưa giấc
mả, đánh vợ chửi con, ngang ngược không ai
chịu nổi. Thế mà hôm đám tang vợ ông, anh ta đến lạy quan tài bà và
khóc bù lu bù loa như mẹ chết. Chúng tôi phục ông
Năm sát đất không biết làm cách ǵ mà ông thu phục
được con người bất lương như
vậy? Khi đau nặng biết không c̣n sống bao lâu
nữa ông bèn gọi con cháu và kẻ ăn người làm
trối rằng: ông đă già quá rồi nên thường
lẩm cẩm. Nếu ông có la rầy oan ức hay làm ǵ các
con buồn thi bỏ qua cho ông... Có lẽ nhờ sống
với ḷng chan ḥa yêu thương như vậy nên ông thọ
được 92 tuổi. Ông chết đi mọi
người đều nhắc nhở thương
tiếc và với chúng tôi ông măi là người cha già
để học tập cách sống ở đời.
Trước khi chấm dứt, xin
mượn lời cuả đại văn hào Pháp Victor
Hugo:
“Chúng ta t́m được tột đỉnh
hạnh phúc là khi nào cảm nhận được rằng
ta được mọi người yêu thương.” Tôi
cũng xin bắt chước ông Lăo Tử mà nói theo:
“Đời tôi bây giờ chỉ c̣n ba vật quí để
giữ ǵn, đó là: thể xác khỏe mạnh, tâm hồn
an vui và ḷng chan ḥa yêu thương với mọi
người“ mong như vậy mà chẳng biết
được vậy không? Một ngày nào đó khi vĩnh
viễn ra đi, nhất định tôi sẽ mỉm
cười và cảm ơn Thượng Đế lần
cuối rằng “Con đă sống, đă biết yêu thương
quê hương đất nước, yêu thương con
người và cuộc đời này theo ư Ngài mong muốn khi
cấu tạo chúng con ra...”
Los
Gatos ngày 1 tháng 8 năm 2008