Đôi ḍng tản mạn:

 

YÊU THƯƠNG

 

Quang Tuấn                                                                                            

 

Những khi buồn tôi ưa suy nghĩ tản mạn, viển vông lắm. Tôi nghĩ rằng nếu Thương Đế hỏi tôi: “Con  hăy cho Ta biết cái ǵ con cho là đặc ân quí báu nhất mà Ta đă ban tặng cho loài người chúng con?”

Tôi sẽ sụp đầu lạy Ngài ba lạy và thưa rằng: “Thưa Thượng Đế ngoài h́nh hài đẹp đẽ và trí óc thông minh Ngài đă cấu tạo nên con người, đặc ân quí báu nhất chính là ḷng yêu thương mà Ngài đă ban cho chúng con. V́ con nghĩ nếu thế giới này không có t́nh thương th́ nhân loại sẽ đi về đâu? Nếu cuộc đời này thiếu t́nh thương th́ c̣n ư nghĩa ǵ nữa? Và riêng con mỗi khi cảm thấy yêu thương và được yêu thương th́ sung sướng và hạnh phúc hơn bao giờ cả...”

Tôi cũng cảm thấy: t́nh thương sao nó rộng lớn quá, bao la quá khó cho ḿnh định nghĩa rốt ráo được. Trong ta có biết bao nhiêu thứ t́nh mà mỗi thứ t́nh đều có hương vị, sắc thái riêng của nó không thể lấy cái này thay thế cái kia được. Nào là t́nh thương đối với quê hương xứ sở, với gia đ́nh, với bè bạn, với người yêu, với thiên nhiên vạn vật và một thứ t́nh thật mênh mông nữa đó là t́nh thương giữa con người với con người c̣n gọi là t́nh Nhân loại.

Tôi c̣n nhớ năm học lớp 12 một ông Thầy đă dạy chúng tôi về ḷng yêu thương thế này :

 “Các con ơi! các con nên biết 'Yêu thương và được yêu thương'  là nhu cầu t́nh cảm thâm sâu nhứt, cần thiết nhứt của con người, thiếu nó ta sẽ khổ sở vô cùng. Đó là bờ bến hạnh phúc gần nhứt để ta đi t́m...”

Về sau, tôi lai gặp ư nghĩa tương tự như vậy trong quyển sách Đắc nhân tâm cuả triết gia Dale Carnegie mà ông thường nhắc đi nhắc lại nhiều lần...

Càng lớn lên ư thức được việc đời th́ tôi mới hiểu tại sao Phật Thích Ca, Chúa Jésus được người đời tôn thờ muôn thuở dù một người cầm b́nh bát đi xin, một người áo vải, dép rơm không tiền tài, thế lực chi cả. Nếu không phải là nhờ hai Ngài dạy điều cao quí nhất trên thế gian này là t́nh thương hay sao? Phật dạy ta ḷng từ bi hỷ xả, Chúa dạy ḷng bác ái vị tha, chung qui cũng đều là t́nh thương đối với mọi người và vạn vật.

Tôi cũng t́m thấy ư nghĩa từ bi và bác ái của hai Ngài trong câu nói bất hủ của ông Lăo Tử: “Ngă hữu tam bửu tŕ nhi bảo chi: nhất viết từ, nh́ viết kiệm, tam viết bất cảm vi thiên hạ tiên“ (Ta có ba điều quí báu để ǵn giữ: nhứt là ḷng thương người, nh́ là cần kiệm (hạn chế), ba là không cho thiên hạ cảm thấy ta trên trước hơn họ).

Trong thời gian gần đây, tưởng cũng nên nhớ đến hai người được mọi người trên thế giới tôn kính, tiếc thương, sau khi qua đời đó là: mẹ Térésa người Ấn Độ và công nương Diana người Anh, chẳng qua v́ suốt đời hai vị tận t́nh hy sinh, cứu vớt những người nghèo khổ, bênh tật v.v... quá đáng thương. Về Việt Nam tôi cũng thường gặp quí ni cô, quí Soeur ở các trại: phong cùi, trẻ em mồ côi, người già khuyết tật... Quí vị  ấy hy sinh tuổi trẻ của ḿnh để suốt đời săn sóc dưỡng nuôi  những người bất hạnh. Đừng tưởng họ buồn, không đâu! họ vui vẻ lắm cơ! Họ không sống cho ḿnh mà cho người khác, sống có mục đích, có lư tưởng. Thật t́nh, trước họ tự nhiên tôi tự thấy ḿnh quá bé nhỏ và họ rất vĩ đại v́ tôi không bao giờ có thể làm được như họ bởi đ̣i hỏi quá lớn lao: thương người như thể thương thân. Tôi liên tưởng: dù qúi vị ấy không mặc áo cà sa, không khoác áo nhà gịng... nhưng bằng hành động âm thầm như vậy, quả xứng đáng là những bậc Chân Tu , khỏi cần thuyết pháp cũng nêu được lẽ Đạo.

Đối với những người có ḷng quảng đại như vậy th́ hạnh phúc đồng nghĩa với từ tâm rồi v́ hạnh phúc khác nào nụ hôn, muốn trọn vẹn cần phải có người khác cùng chia sẻ, chớ không thể đơn độc một ḿnh.

Dù không định nghĩa rốt ráo được t́nh thương nhưng tôi cũng xin mạo muội t́m xem những đặc tính và biểu tượng t́nh cảm nào có liên quan đến ḷng yêu thương ra sao? Xin lần lượt kể ra dưới đây:

 

1.      -Yêu thương là tưởng nhớ :

 

Hễ yêu thương ai là ta luôn tưởng nhớ đến người ấy dù ngh́n trùng xa cách đi nữa, “tam tứ sông cũng lội, thập lục đèo cũng qua“ để được gặp nhau cho thỏa ḷng tưởng nhớ, chứ sao!

Ăn món ǵ ngon ta cũng nhớ đến người ấy. Đi chơi đâu cũng nhớ tới người ấy, nếu không có người ấy th́ ta nghe thiếu vắng làm sao! Nói ǵ khi cặp t́nh nhân sống xa nhau th́ nhớ đêm nhớ ngày, nhớ quên ăn quên ngủ... họ mắc chứng bịnh gọi là Tương Tư rồi. Cầu trời trong chúng ta đừng có ai mang chứng bịnh Thầy chạy này như Xuân Diệu than thở:

Anh nhớ tiếng, anh nhớ h́nh, anh nhớ ảnh

Anh nhớ em, anh nhớ lắm em ơi!

Trước kia, sau khi vợ chết, tôi đau khổ quá mới t́m đến một vị sư ông nhờ khuyên giải và được ông khuyên: “Con có thương th́ thương chớ đừng có nhớ.” Tôi nói thầm trong bụng: trời đất quỉ thần ơi! thương là cha nội của nhớ làm sao tách làm hai bây giờ? Hễ thương th́ bắt nhớ mà nhớ th́ bắt thương. Thiết tưởng trong t́nh bạn cũng như t́nh yêu khi xa cách nhau,  nên dành khoảng thời gian nào đó để nhắc nhở, quan tâm đến nhau hầu giữ t́nh thương được đậm đà. Đâu cần chi nhiều: vài hàng thư hàn huyên tâm sự, một cú diện thoại hỏi thăm, một món quà nho nhỏ gởi tặng, một lời nói thân t́nh v.v..., từng ấy thôi cũng thầm nói lên được nhiều t́nh thương dành cho nhau mà ta c̣n tiếc rẻ sao?

 

2.      Yêu thương là hiến dâng và chiếm đoạt:

 

Sau tưởng nhớ hai đặc tính rơ nét khác của ḷng yêu thương phải nói là niềm mong muốn hiến dâng và chiếm đoạt, và hai mặt t́nh cảm này luôn mâu thuẫn, đối nghịch nhau vô cùng .

Khi thương yêu ai tôi muốn ban tặng hay hiến dâng những ǵ tôi có cho người ấy mà không chút do dự, luyến tiếc dù họ không xin xỏ hay đ̣i hỏi chăng nữa. Ta tặng người bạn cái đồng hồ tay làm quà sinh nhựt chẳng hạn. Cảm thấy vui sướng trong ḷng biết bao v́ ta gởi t́nh thương đến người ta thương và cũng chưa chắc ǵ cái vui cuả người nhận, người được tặng bằng cái vui của người gởi tặng? Cha mẹ suốt đời tận tụy nuôi dưỡng, dạy dỗ mong con nên người mà có bao giờ than thở, kể công đâu? Trái lại rất vui sướng trong ḷng v́ hy sinh tất cả cho con. Người con gái khi yêu có khi dám hiến dâng trinh tiết cho người t́nh dù biết rằng tiết trinh quí báu nhất của đời ḿnh. Người chiến sĩ xông pha nơi trận mạc coi thường cái chết là để bảo vệ Tổ Quốc mến yêu. Ôi sự ban tặng, hiến dâng làm cho con người thêm cao cả biết chừng nào! Người bác gái bạn của mẹ tôi dạy tôi một bài học thật thâm thúy mà tôi nhớ đời: “Làm việc ǵ con cũng nên nhớ chỉ có ba cách, đó là: - Làm việc ǵ có lợi cho ḿnh mà hại cho người khác th́ con đừng làm v́ đó là việc ác - Làm ǵ có lợi cho người khác và cũng có lợi cho ḿnh đó là việc tốt - Làm ǵ có lợi cho người mà thiệt tḥi cho ḿnh đó mới là việc thiện.  Muốn thương ai, giúp ai dù một chuyện nhỏ nhặt chăng nữa mà con sợ mất th́ giờ, sợ tốn công tiếc của th́ không bao giờ con làm được cả.

Phải biết yêu thương và sống cho người khác con à.”

                                                        

Thật vậy, khi yêu thương ai mà ta cứ tính toán, so đo lợi hại, hơn thiệt, làm ơn để mong được trả ơn th́ đâu có đúng nghĩa thật sự yêu thương.

Một du khách người Anh khi sang Tây Tạng về đă kể lại câu chuyện làm tôi không khỏi cảm động. Câu chuyện như sau: khi đi dọc đường ông ta gặp một bà lăo ăn xin gầy yếu, xanh xao có vẻ đói khát. Sẵn có ổ bánh ḿ thịt mang theo, ông ta liền bố thí cho bà lăo. Bà cầm lấy cúi đầu cám ơn rồi nhai ngấu nghiến coi bộ rất ngon lành. Chợt đâu có con chó nhỏ chạy lại nh́n bà ăn mà tỏ vẻ thèm thuồng lắm. Không chút do dự bà lăo liền bẻ nửa khúc bánh chia cho con chó.        

Du khách liền nghĩ: ta lấy của dư tặng bà lăo, c̣n bà lấy cái thiếu, cái cần để sống tặng cho con chó đói: vậy việc bố thí bên nào có ư nghĩa hơn?

                                             

Kế hiến dâng, đặc tính rơ nét thứ hai của yêu thương tôi muốn nói đến ấy là sự mong mỏi chiếm đoạt. Khi yêu thương ai ta rất quí trọng và muốn người ấy phải là riêng của ta, độc nhất của ta... do đó mới dễ sanh ra tật ghen tuông, ganh tị. Theo tâm lư chung, khi ta thấy người ta yêu tỏ ra quá khắng khít với người khác hơn ḿnh là không làm sao khỏi khó chịu ngay. Nói chi mấy bà khi thấy chồng ḿnh đi cặp với bóng hồng nào đó th́ làm sao khỏi nổi sung thiên lên, làm sao về nhà chén không bay, dĩa không bay cho đă nư?

Có một người em gái hỏi tôi một câu thật hóc búa khó trả lời như vầy: “Anh ơi! làm sao hiểu ḿnh có yêu ai đó thật sự hay không? Tôi thật lúng túng nhưng rồi cũng ấp úng được: “chuyện ấy cũng dễ hiểu lắm em. Thí dụ nếu đi shopping thấy chiếc cà vạt quá đẹp mà em tiếc tiền không dám mua tặng người yêu trong khi anh ấy thiếu. Thí dụ nếu thấy anh chàng ta cập bồ với cô gái khác mà em không nổi sùng lên v.v... tức là chưa phải yêu thật sự v́ không muốn giành phần hiến dâng và chiếm đoạt là chưa chắc đă yêu thật sự. Em ơi! em có thể chia tiền chia bạc cho người khác th́ được chớ đâu bao giờ chịu chia người yêu cho ai: sức mấy! đừng ḥng!“

Giờ đây, tôi thiết tưởng cũng cần nhắc đến bà Gina Lombroso tác giả người Ư đă lảnh giải thưởng Nobel qua tác phẩm “Tâm hồn Phụ nữ “. Trong quyển này có đoạn bà phân biệt rơ ràng về hai đặc tính ấy khác nhau như thế nào giữa nam giới và nữ giới? Sau khi nghiên cứu và phỏng vấn nhiều ngàn phụ nữ đủ các lứa tuổi và đủ giai cấp trong xă hội bà kết luận rằng : t́nh thương của người đàn ông nặng phần chiếm đoạt hơn là hiến dâng, của người đàn bà th́ trái lại nặng phần hiến dâng hơn chiếm đoạt. Người Nam cũng biết yêu thương nhưng một khi đối tượng gây khổ ḿnh quá th́ bắt đầu chán ngán và muốn xa lánh. Người cha cũng biết yêu  thương con nhưng làm những việc lắc nhắt không tên như cho con bú, thay tă cho con, dỗ con ngủ, săn sóc lúc con đau... th́ không thế nào chịu khó bằng người mẹ. Người đàn bà trái lại càng khổ cực với đối tượng chừng nào th́ càng yêu thương nhiều chừng nấy. Người mẹ sẽ yêu thương đứa con tàn tật nhiều hơn cả v́ bà có nhiều khổ cực với nó. Trong chiến tranh nhiều nữ bác sĩ lấy lính binh nh́ tầm thường bởi v́ tận tụy săn sóc lâu ngày mà đem ḷng yêu thương.Tác giả c̣n cho biết: người phụ nữ cảm thấy sung sướng nhất, hạnh phúc nhất không phải là lúc được thiên hạ vỗ tay hoan nghinh mà chính là lúc bồng con trong ḷng âu yếm nó, cho nó bú hay là lúc được nằm trong ṿng tay êm ái của người yêu.

Gương bà Trần tế Xương:

                                    Quanh năm buôn bán ở ven sông

                                     Nuôi lấy năm con với một chồng!

Ai bảo nuôi chồng con là khổ? Nuôi chồng con sướng lắm chứ! Bà sẽ trả lời chúng ta như vậy!

Riêng tôi th́ tin chắc chắn rằng: Thượng Đế sinh ra người phụ nữ mềm mỏng, dịu dàng là để tượng trưng cho sự che chở, yêu thương nhân gian trong cơi trần này. Tại sao khi chúng ta đau khổ không t́m người đàn ông để cầu xin, kêu cứu mà t́m người đàn bà? Thay v́ t́m Phật t́m Chúa là đàn ông ta lại t́m Phật Bà Quán thế âm hoăc Đức Mẹ Eva Maria, đều là đàn bà cả? Vị thần t́nh yêu (theo Tây phương) cũng là người đàn bà nốt đó la Nữ thần Aphrodite c̣n gọi là Vénus hay Vệ Nữ thật là hợp t́nh hợp lư quá đi thôi!

Ngắm bức tượng điêu khắc La Piéta của Michael Angelo: Đức Mẹ bồng Chúa trên tay sau khi chịu khổ trên thánh giá, tôi vô cùng xúc động v́ cảm nhận được ḷng yêu thương, che chở của người phụ nữ thật bao la, vĩ đại biết dường nào!

Trong việc làm phước thiện cũng vậy, tôi vẫn thường thấy đa số là phụ nữ hăng hái tham gia, c̣n nam giới chỉ đếm trên đầu ngón tay. Như vậy t́nh thương của nữ giới chẳng phải là cao cả hơn t́nh thương nam giới hay sao?

 

Gẫm lại t́nh thương ta ban phát đâu bao giờ mất, nó sẽ thấm thía măi trong ḷng người như nước mát thấm thía vào ḷng cây cỏ. Đời là tấm gương mà: ta mỉm miệng cười th́ trong gương sẽ mỉm miệng cười lại; ta giơ quả đấm tay th́ trong gương sẽ đáp lại ta giống hệt như vậy. Ta ban phát t́nh thương tất nhiên là cùng lúc ấy thu nhận được t́nh thương rồi cần ǵ phải chờ mong người đáp lại? Phải chăng t́nh thương cũng lây lan, truyền nhiễm nên có câu ca dao

                         Gió đưa trăng th́ trăng đưa gió

                         Ta thương người, người đó cũng thương ta.

 

3.      Yêu thương là thông cảm và chia sẻ:

 

Trong việc đối nhân xử thế, muốn sao làm vừa ḷng tất cả mọi người thật là khó khăn vô cùng. Trong số người thương không làm sao tránh khỏi có người tị hiềm, ganh ghét ta. Số người thương nếu được nhiều hơn số người ghét th́ cũng phước lắm rồi. Phật c̣n bị người nguyền rủa, Chúa c̣n bị học tṛ phản bội kia mà. C̣n chúng ta là kẻ phàm tục th́ sức mấy! Biết như vậy rồi ta đừng bực dọc, để tâm phiền muộn  làm ǵ khi gặp những trường hợp đó. Người ta thường nói: ở đời hễ hơn th́ bị chúng ghét, c̣n thua thi bị chúng khinh, thật không sai. Nhưng không v́ vậy mà ta chán nản hận người, hận đời v́ nghĩ cho kỹ có nhiều lư do, hoàn cảnh  khiến người khác không hiểu được ta, hoặc hiểu lầm ta. Ta không nên đố kỵ làm ǵ, nên lấy cái tốt mà đáp lại cái xấu: dĩ ân báo oán. Vẫn niềm nở chào hỏi nhau như thường khi gặp và nếu thuận tiện gây dịp để họ hiểu được ta và thông cảm ta. Chân thật, nhún nhường, lễ độ bao giờ cũng là qui tắc thu phục nhân tâm. Đời người ngắn ngủi quá, hơi đâu mà giận hờn, trách móc thiên hạ? Nếu giống nhau, hạp nhau th́ đồng, c̣n trái lại  thấy khác nhau th́ cũng nên t́m cách ḥa chớ đừng gây bất ḥa, thù nghịch: dĩ ḥa vi quí mà! Tranh căi, xích mích ra mặt th́ có ích lợi ǵ đâu? Làm sao biến kẻ thù thành bạn, mới là người có bản lĩnh, khác hơn tầm thường thiên hạ.

Trên đường đời ta nên làm bánh xe cao su hơn là bánh xe sắt: một đàng th́ mềm mại, uyển chuyển, nhún nhường gặp sỏi đá chông gai th́ thót ḿnh vào, một đàng th́ trơ trơ cứng rắn chống đối, va chạm măi: thử hỏi bên nào êm ái hơn, bền bĩ hơn?

Có nhiều chuyện nhỏ không đâu mà ta vô t́nh để mất một người bạn thân yêu.

Thí dụ ta mời anh bạn đến dự buổi sinh nhựt tại nhà mà anh viện đủ lẽ để từ chối. Thay v́ phiền trách th́ nên hồi tâm nghĩ lại thông cảm cho anh. Biết chừng đâu gia đ́nh anh có việc riêng chi đó, hoặc con đau, vợ bịnh hoặc v́  lư do nào khác? Nước trong quá th́ đâu có cá, người hay cố chấp, xét nét th́ đâu có bạn. Người chồng thông cảm vợ th́ quan tâm đến vợ phải nhọc nhằn, khổ cực với bao nhiêu công việc: việc sở, việc nhà, việc chồng, việc con, coi sóc bên  trong, bên  ngoài... Người vợ biết thông cảm chồng th́ không đ̣i hỏi quá nhiều, không trút hồ bao chồng để đi shopping sạch sành sanh, cũng không căi lẫy, lấn lướt chồng là người đàn ông trụ cột trong gia đ́nh... Khi biết thông cảm người khác th́ ta bớt đi tánh độc tài, chủ quan, bao giờ cũng cho là ḿnh đúng. Nhờ vậy bớt đi tánh chấp nhứt, so đo lỗi phải dễ trở nên ôn ḥa, độ lượng hơn. Vợ chồng cũng như bè bạn mà không biết thông cảm, độ lượng với nhau th́ e khó vững bền.                                    

Trên đời này lại có những người chỉ biết có ḿnh mà không cần biết đến ai cả, giống như con ốc thu ḿnh trong vỏ cứng. Tại sao vậy? Tại v́ họ quá ích kỷ. Nói theo kiểu triết gia Dương Chu: ”Nhổ một sợi lông làm lợi thiên hạ, ta không làm.” (Bạt nhất mao vi lợi thiên hạ, bất vi dă). Không cần biết đến ai th́ cần chi biết tâm tư, nguyện vọng, hay khổ đau của ai làm ǵ? Con tim của họ như gỗ đá nào biết xót xa, thông cảm nỗi đau khổ của người khác bao giờ. Có thông cảm mới có yêu thương và khi đă yêu thương thi tự nhiên muốn chia sẻ vui buồn, sướng khổ với người ḿnh thương. Khi ta sa cơ thất thế, nghèo khổ đến cùng cực mà anh bạn vẫn thường xuyên đến t́m lời an ủi, chia sẻ khổ đau với ta v.v... đúng là người bạn vàng v́ hành động tự nguyện của anh thuần do ḷng yêu thương chân thật không chút so đo, vụ lợi hay hậu ư ǵ khác cả. Tôi được biết một bà ở Việt Nam nhà rất nghèo cùng khu vực tôi ở, chạy ăn từng bữa vậy mà quanh năm suốt tháng làm thí công nấu cơm cho trẻ em khuyết tật ăn mà không đ̣i hỏi chi cả. Chỉ có t́nh thương và thông cảm bà mới tự nguyện chia sẻ như vậy mà thôi. Việc đời cũng thường cho ta thấy: khi nghèo khó, khổ đau những giọt nước mắt thông cảm làm cho người ta gần nhau, nhưng khi phú quí giàu sang th́ danh lợi thường làm cho người ta xa nhau... Một nhà văn đă viết: Hạnh phúc như hạt giống nếu ta giữ măi trong tay cho riêng ḿnh th́ sẽ tàn héo đi, ban phát, chia sẻ cho tha nhân th́ khác ǵ hạt giống được được gieo vào ḷng đất sẽ đâm chồi, nẩy lộc xum xuê.

 

Phần kết : Mẫu người dễ thương

 

Để đúc kết, tôi xin kể chuyện về: mẫu người dễ thương như thế nào mà ai cũng quí mến:

Trước kia, có ông Năm Tiên nhà ở cùng đường, cùng xóm với tôi sát bên cạnh làng Đại Học Thủ Đức. Khi tôi biết ông th́ ông đă trên 80 tuổi rồi. Dù tuổi cao, dù ở biệt thự, dù giàu nhất xóm nhưng lúc nào ông cũng giữ thái độ khiêm tốn, ḥa nhă với mọi người dù già trẻ bé lớn, dù giàu hay nghèo không cần phân biệt. Gặp ai ông cũng luôn tươi cười, niềm nở hỏi chào. Ông thường cho gạo những người nghèo khổ trong vùng, đi chùa cúng Phật và sốt sắng tham gia  những việc phước thiện. Dường như ông nh́n mọi người không phải bằng con mắt mà bằng con tim rộng mở. Một năm nọ vợ ông qua đời, dù chưa quen nhưng vợ chồng tôi có đến phúng điếu qua t́nh cḥm xóm. Tưởng sao? vài hôm sau ông mặc áo dài, bịt khăn đóng trịnh trọng đến nhà tôi để cám ơn làm chúng tôi hết sức ngại ngùng và cũng hết sức cảm động. Thời gian sau chúng tôi thường lui tới gần gũi ông nhưng chưa bao giờ nghe ông phê b́nh, chỉ trích hay nói xấu về ai cả. Lúc đó, ở cuối xóm có anh chàng tên Hùng khoảng  gần 40 tuổi là dân bất lương, thất học, vô nghề nghiệp, nhiều tiền án trộm cắp. Anh ta luôn say sưa giấc mả, đánh vợ chửi con, ngang ngược không ai chịu nổi. Thế mà hôm đám tang vợ ông,  anh ta đến lạy quan tài bà và khóc bù lu bù loa như mẹ chết. Chúng tôi phục ông Năm sát đất không biết làm cách ǵ mà ông thu phục được con người bất lương như vậy? Khi đau nặng biết không c̣n sống bao lâu nữa ông bèn gọi con cháu và kẻ ăn người làm trối rằng: ông đă già quá rồi nên thường lẩm cẩm. Nếu ông có la rầy oan ức hay làm ǵ các con buồn thi bỏ qua cho ông... Có lẽ nhờ sống với ḷng chan ḥa yêu thương như vậy nên ông thọ được 92 tuổi. Ông chết đi mọi người đều nhắc nhở thương tiếc và với chúng tôi ông măi là người cha già để học tập cách sống ở đời.

Trước khi chấm dứt, xin mượn lời cuả đại văn hào Pháp Victor Hugo:

“Chúng ta t́m được tột đỉnh hạnh phúc là khi nào cảm nhận được rằng ta được mọi người yêu thương.” Tôi cũng xin bắt chước ông Lăo Tử mà nói theo: “Đời tôi bây giờ chỉ c̣n ba vật quí để giữ ǵn, đó là: thể xác khỏe mạnh, tâm hồn an vui và ḷng chan ḥa yêu thương với mọi người“ mong như vậy mà chẳng biết được vậy không? Một ngày nào đó khi vĩnh viễn ra đi, nhất định tôi sẽ mỉm cười và cảm ơn Thượng Đế lần cuối rằng “Con đă sống, đă biết yêu thương quê hương đất nước, yêu thương con người và cuộc đời này theo ư Ngài mong muốn khi cấu tạo chúng con ra...”

 

 

                              Los Gatos ngày 1 tháng 8 năm 2008   

 

 

                  Xem tiếp

                  Mục lục