Chú ngỗng Dona

Lê Tấn Tài

Bến chợ ven sông mùa nước nổi, ông Kỳ lom khom chọn mấy quả trứng ngỗng lộn để bồi bổ trước chuyến đi dài sắp tới. Ông là kẻ du mục của thời hiện đại: lưng đeo ba lô, tay dắt chiếc xe máy cũ kỹ đã hỏng máy, chỉ còn để chở đồ, rong ruổi khắp nẻo đường đất nước, đổi hàng thủ công lấy bữa cơm qua ngày.

Đêm ấy, trong căn nhà trọ tạm bợ, ông hấp vội mấy quả trứng, ăn lấy sức. Còn lại một quả cuối cùng, ông mệt quá, gói lại, nhét xuống đáy ba lô rồi quên bẵng đi.

Ba ngày sau, giữa một vạt cỏ ven Quốc lộ 1A, ông giật mình nghe tiếng “chíp… chíp…” vang lên khe khẽ. Lục tung hành lý, ông sửng sốt khi thấy vỏ trứng đã nứt toác. Một chú ngỗng con, lông còn ướt nhẹp, run rẩy ngước nhìn ông bằng đôi mắt đen láy — ánh nhìn như trách móc: “Sao giờ mới đánh thức tôi?”

Trước vẻ yếu ớt ấy, ông Kỳ không nỡ bỏ đi. Ông đặt tên cho chú ngỗng là Dona — theo tiếng Tây Ban Nha nghĩa là “quý cô”, với mong muốn nó sẽ sống kiêu hãnh trên đôi chân bé nhỏ của mình. Từ đó, hành trang của ông có thêm một sinh linh nhỏ bé, lạch bạch theo sau.

Những ngày đầu, Dona nằm gọn trong túi vải treo trước ghi-đông. Mỗi lần dừng chân, ông Kỳ lại nhặt vài chiếc lá dại, vê nhỏ, đút từng sợi cho nó tập mổ. Đêm đến, chỉ cần Dona cựa quậy, ông liền trở mình, chụm tay ủ ấm. Bàn tay thô ráp của người đàn ông lang bạt dần quen với hơi ấm mềm mại ấy.

Hai tháng sau, lớp lông vàng óng của Dona chuyển sang trắng muốt, đôi cánh bắt đầu vỗ phành phạch khiến chiếc túi vải trở nên chật chội. Ông bèn dành riêng cho nó một chỗ mới: chiếc giỏ xe lót đầy rơm khô. Mỗi khi xe leo dốc, Dona lại nhảy xuống, dang đôi chân bẹt, lạch bạch đẩy bùn đất như muốn giúp chủ một tay. Nhiều người đi đường ngoái nhìn, bật cười, rồi rút điện thoại chụp hình: một ông già gầy gò đẩy xe, phía sau là chú ngỗng trắng tinh nghịch.

Suốt hơn một năm rưỡi, hai kẻ đồng hành in dấu chân từ bãi bồi Cà Mau đến cổng Trời Hà Giang. Họ ngủ dưới mái hiên chùa cổ ở Huế, trú mưa đá trong hang đá Điện Biên, hít hương cà phê sớm Đắk Lắk, rồi soi bóng xuống dòng sông Hàn lấp lánh đêm Giao thừa.

Vượt đèo Hải Vân, gió quật từng cơn; Dona bám sát, thở phì phò nhưng nhất quyết không rời. Chiều xuống, cả hai gục trước quán nước ven đường. Cô chủ quán thương tình, xới bát cơm nguội, rót chén chè xanh:

— “Đi đâu mà cực thế bác?”

— “Tôi đi để biết mình còn đủ chân đứng, còn đủ tim thương.”

Người dọc đường thường dúi vào tay ông Kỳ chiếc bánh, cái khăn hay đôi dép. Có lần, một phóng viên trẻ ở Đà Nẵng chộp bức ảnh “Ông lão đẩy xe – Ngỗng trắng dõi theo” đăng lên mạng; chỉ sau một đêm, hình ảnh lan truyền, chạm vào trái tim bao kẻ thành thị đang khát những câu chuyện giản dị.

Một sáng ở Nghệ An, Dona bỗng bỏ ăn, cổ rũ xuống. Hoảng hốt, ông Kỳ ôm nó chạy đến trạm thú y. Bác sĩ bảo chỉ cảm nhẹ, cần nghỉ ngơi. Ba ngày liền, ông trải áo mưa làm lều, quạt tay đuổi ruồi, đút từng thìa nước gạo ấm, run giọng thì thào: “Mày mà đi, chắc chân tao cũng dừng lại…”

Ngày thứ tư, Dona đứng dậy, kêu “quạc” như trách khéo. Ông bật cười, nước mắt lăn dài. Người qua đường dừng lại dựng mái che tạm, động viên: “Giữ sức rồi đi tiếp, bác nhé. Cả nước đang chờ bác với Dona.”

Tới Mũi Sa Vĩ, địa đầu Đông Bắc, sóng rì rào quanh mỏm đá. Ông Kỳ cắm cây gậy tre khắc tên các tỉnh đã qua: “Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang…”, rồi khắc thêm “Quảng Ninh” — điểm dừng chân cuối. Dona đứng cạnh, cổ vươn cao đón gió biển, đôi cánh xòe rộng như sắp bay về phía chân trời xa thẳm.

Ông trải chiếu, gieo mấy hạt lúa rừng mua dọc đường; Dona thong thả mổ những hạt đầu tiên trên vùng đất mới. Hoàng hôn buông, ông bật chiếc điện thoại cũ, phát trực tiếp:

“Hơn sáu trăm ngày trước, tôi lạc một quả trứng và tìm được một người bạn. Chúng tôi đi không phải để nổi tiếng, mà để lắng nghe tiếng lòng giữa rừng người vội vã. Nếu mai còn khỏe, chúng tôi sẽ quay về Nam theo một con đường khác, vì trái tim không biết dừng khi vẫn còn nhiều điều muốn kể.”

Hàng nghìn lượt xem, bình luận chúc mừng. Ông gập máy, xoa đầu Dona:

— “Đi tiếp nhé?”

Dona đáp bằng một tiếng kêu khàn khàn.

Đêm ấy, dưới bầu trời thấp thoáng hương muối, ông Kỳ nằm cạnh Dona, bàn tay khẽ chạm vào lớp lông mềm, thì thầm lời cảm ơn dành cho quả trứng năm xưa. Trên dải đất hình chữ S, dấu chân người và ngỗng vẫn tiếp tục nối dài, kể lại một câu chuyện giản dị: chân trời không nằm ở cuối con đường, mà ở nơi ta dám đồng hành cùng những điều bé nhỏ — như một chú ngỗng tên Dona.

Dưới ánh trăng non lấp ló sau rặng phi lao, ông Kỳ ngồi bên bãi cát, mắt nhìn ra biển, nơi sóng vỗ như kể lại chuyện ngàn đời. Dona gối đầu lên chân ông, thở đều đều, thân hình trắng muốt như một giấc mơ còn ấm.

Ông lẩm bẩm, chẳng rõ nói với mình hay với Dona:

— “Có khi, loài vật còn giữ tình nghĩa hơn con người. Chỉ cần đối đãi bằng chân thành, chúng sẽ chẳng bao giờ bỏ ta…”

Xa xa, tiếng dép lê vang trên con đường làng. Một đứa trẻ dừng lại, ngước nhìn hai bóng dáng in dài trên cát:

— “Ông ơi, con ngỗng đó… là bạn ông hả?”

Ông gật đầu, mỉm cười. Đứa bé ngồi xuống, nhẹ nhàng vuốt cổ Dona, ánh mắt trong veo như vừa hiểu thêm điều người lớn vẫn thường lãng quên.

Trên mảnh đất chưa bao giờ ngừng khắc nghiệt này, giữa những kiếp người không nhà, những bước chân không lối đi cố định, vẫn có chỗ cho một con ngỗng lạc loài và một trái tim chưa bao giờ ngừng tìm kiếm hơi ấm.

Và biết đâu, ở một góc trời nào đó, cũng có một người đang đợi một con vật nhỏ đến làm bạn. Hay một con vật đang lặng lẽ chờ ai đó đủ chậm lại để nhận ra nó. Bởi giữa người và vật, đôi khi, chỉ cần một bước chậm lại… là đủ để cùng nhau đi hết một đoạn đường đời.

Viết theo câu chuyện được báo chí và YouTube tường thuật vào tháng 6 năm 2025.